Η Τεχνική Επιτροπή Iaido στην προσπάθειά της να αναπτύξει την τέχνη του Iaido σε ένα ασφαλές περιβάλλον και λαμβάνοντας υπόψη τις πρακτικές και την εμπειρία άλλων χωρών, κατέληξε στο ακόλουθο κείμενο – οδηγίες προς τους εκπαιδευτές και τα μέλη των dojo.
Οι τραυματισμοί στο Iaido αν και δεν είναι συχνοί, αποτελούν ωστόσο μια δυσάρεστη πραγματικότητα. Στην ιστορία του Iaido έχουν καταγραφεί σε χώρες του εξωτερικού περιπτώσεις σοβαρών ατυχημάτων. Κάτι τέτοιο είναι αναμενόμενο, δεδομένου ότι αναφερόμαστε σε άσκηση με ιαπωνικό σπαθί. Παρόλο που στην πλειοψηφία τους οι εκπαιδευόμενοι χρησιμοποιούν iaito (σπαθί που δεν κόβει), κίνδυνοι εξακολουθούν να υπάρχουν.
Τα συνήθη ατυχήματα στο Iaido είναι μικρά επιπόλαια κοψίματα που προκαλούνται από απρόσεκτο χειρισμό από τους ίδιους τους ασκούμενους. Άλλοι σοβαρότεροι τραυματισμοί είναι οι κοινοί αθλητικοί τραυματισμοί που ενδέχεται να συμβούν λόγω ελλιπούς προθέρμανσης (μυικές θλάσεις, τενοντίτιδες) και άλλοι λόγω πλημμελούς προετοιμασίας-επιθεώρησης του σπαθιού.
Είναι επικίνδυνο να ασκούμαστε όταν δεν βρισκόμαστε σε καλή διανοητική και φυσική κατάσταση. Κίνδυνοι ελλοχεύουν κυρίως λόγω ελλιπούς συγκέντρωσης, λόγω ανεπαρκούς απόστασης μεταξύ των εκπαιδευόμενων, λόγω κακής εκτέλεσης των κινήσεων, λόγω ελαττωματικού εξοπλισμού. Ατυχήματα έχουν προκληθεί επίσης λόγω ξαφνικής ασθένειας (ζαλάδας, λιποθυμίας).
Σε κάθε περίπτωση, οι κίνδυνοι ατυχήματος μειώνονται σημαντικά όταν αντί για shinken (σπαθί που κόβει) χρησιμοποιούμε iaito (σπαθί που δεν κόβει).
Η ασφαλής εκπαίδευση στο Iaido, είναι μείζονος σημασίας και πρέπει να βρίσκεται στο μυαλό κάθε iaidoka και κάθε εκπαιδευτή.
Η πρόληψη και η τήρηση με αυστηρότητα των «Οδηγιών» είναι οι απαραίτητες προφυλάξεις που όλοι πρέπει να ακολουθούμε, για να μην βρεθούμε μια μέρα στην ιδιαίτερα δύσκολή θέση να αντιμετωπίσουμε έναν σοβαρό τραυματισμό, δικό μας ή κάποιου συναθλητή μας. Μην ξεχνάμε ότι το Iaido είναι μια τέχνη στην οποία ο καθένας μπορεί να εξασκείται καθ’ όλη όλη τη διάρκεια της ζωής του. Για να είναι αυτό εφικτό, πρέπει κάθε iaidoka είναι και να διατηρείται υγιείς.
Στο ακόλουθο κείμενο εξηγούνται οι σημαντικότερες «Οδηγίες για την Ασφαλή Εξάσκηση στην Τέχνη του Iaido». Τονίζεται ότι ενώ φαίνονται λογικές όσον αφορά στη χρήση shinken, ενδέχεται σε ορισμένους να φανούν υπερβολικές όσον αφορά στη χρήση iaito ή bokuto (σπαθί από ξύλο). Οι λόγοι που η Τεχνική Επιτροπή επιμένει σε κάθε περίπτωση στην τήρηση των οδηγιών ασφαλείας είναι οι εξής:
α) Δεν πρέπει να επαναπαυόμαστε στη σκέψη ότι ένα bokuto ή iaito είναι τελείως ακίνδυνα, επειδή δεν κόβουν.
β) Αν όσο ασκούμαστε με iaito παραλείπουμε αρκετούς από τους κανόνες ασφάλειας, το μυαλό και το σώμα συνηθίζουν να λειτουργούν σε χαμηλότερα επίπεδα ασφάλειας. Έτσι όταν θα βρεθούμε με ένα shinken στα χέρια μας ενδέχεται να θέσουμε τoν εαυτό μας και τους γύρω μας σε κίνδυνο.
γ) Μέρος της άσκησης στην τέχνη του Iaido είναι και την άσκηση στη διατήρηση διαρκούς ετοιμότητας και πλήρους ελέγχου του μυαλού και των κινήσεών μας. Αυτά τα στοιχεία αναπτύσσονται μόνο μέσα από την συνειδητοποίηση ότι στα χέρια μας κρατάμε κάτι επικίνδυνο και όχι ένα απλό εξάρτημα εξάσκησης. Με αυτόν τον τρόπο σκέψης και τηρώντας αυστηρά τις οδηγίες μπορούμε να αναπτύξουμε υψηλό επίπεδο στην τεχνική μας, ακόμα και αν δεν έχουμε την πρόθεση να εξασκηθούμε ποτέ με ένα shinken.
Οι «Οδηγίες για την Ασφαλή Εξάσκηση στην τέχνη του Iaido» συντάχθηκαν από την Τεχνική Επιτροπή Iaido και στοχεύουν στην αφύπνιση των εκπαιδευτών και των ασκούμενων. Δεν είναι εντούτοις από μόνες τους ικανές να προστατεύσουν από την πιθανότητα ενός ατυχήματος. Η αυστηρή εφαρμογή των κανόνων, η σοβαρότητα, η υπευθυνότητα και η σύνεση με την οποία κάθε άτομο εξασκείται, αποτελούν τη σημαντικότερη ασπίδα προστασίας. Η ασφαλής εξάσκηση στην τέχνη του Iaido είναι ευθύνη όχι μόνο των εκπαιδευτών, αλλά και καθενός από τους ασκούμενους, είναι προσωπική υπόθεση του καθενός και δεν υπάρχει χώρος για απερισκεψίες και απροσεξίες.
Από την πρώτη ημέρα στο dojo, κάθε εκπαιδευτής πρέπει να ενημερώνει κατάλληλα τους ασκούμενους σχετικά με τους κινδύνους και τις προφυλάξεις. Οι εκπαιδευτές πρέπει πάντα να εφαρμόζουν τις «Οδηγίες» και οφείλουν τακτικά να τις υπενθυμίζουν στους εκπαιδευόμενους. Πρέπει η συμπεριφορά τους να αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση.
«14 Οδηγίες για την ασφαλή εξάσκηση στην τέχνη του Iaido»
1. Προτεραιότητα στην Ασφάλεια. Είναι ο πρώτος και ο βασικότερος κανόνας κατά την άσκηση στην τέχνη του Iaido. Αν χρησιμοποιείτε shinken, ΠΟΤΕ μην ασκείστε μόνοι. Κάθε dojo πρέπει να διαθέτει φαρμακείο και τηλέφωνο για κλήση άμεσης βοήθειας (166) και ενημέρωσης για εφημερεύοντα νοσοκομεία. Είναι σημαντικό να γνωρίζετε πως να προσφέρετε τις πρώτες βοήθειες.
1. Προτεραιότητα στην Ασφάλεια. Είναι ο πρώτος και ο βασικότερος κανόνας κατά την άσκηση στην τέχνη του Iaido. Αν χρησιμοποιείτε shinken, ΠΟΤΕ μην ασκείστε μόνοι. Κάθε dojo πρέπει να διαθέτει φαρμακείο και τηλέφωνο για κλήση άμεσης βοήθειας (166) και ενημέρωσης για εφημερεύοντα νοσοκομεία. Είναι σημαντικό να γνωρίζετε πως να προσφέρετε τις πρώτες βοήθειες.
2. Bokuto – Iaito – Shinken είναι όλα επικίνδυνα και πρέπει να αντιμετωπίζονται με ιδιαίτερη προσοχή. Το Iaito και το bokuto μπορεί να μην κόβουν, ωστόσο έχουν αιχμηρή άκρη και μπορούν εύκολα να τραυματίσουν.
3. Πριν ξεκινήσετε την εξάσκησής σας, βεβαιωθείτε ότι είστε υγιείς και στην κατάλληλη διανοητική και φυσική κατάσταση. Προετοιμαστείτε πνευματικά, προθερμάνετε το σώμα σας. Αν νιώσετε αδιαθεσία ή οποιαδήποτε ενόχληση διακόψετε αμέσως την εξάσκηση και αναφερθείτε στον εκπαιδευτή σας.
4. Ελέγχετε το ξίφος σας τακτικά, πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από την εξάσκηση. Ελέγχετε ότι ο πείρος ασφαλείας βρίσκεται σταθερά στη θέση του. Αν αντιληφθείτε οποιοδήποτε πρόβλημα διακόψετε αμέσως την εξάσκηση και αναφερθείτε στον εκπαιδευτή σας.
5. Όταν φέρετε στη ζώνη το ξίφος και όταν κινείστε, ασφαλίστε τη λεπίδα με την τοποθέτηση του αριστερού χεριού σας στη saya και του αντίχειρά σας στην tsuba.
6. Διατηρείτε πάντα τη συγκέντρωση και την επαγρύπνησή σας. Να είστε διαρκώς σε ετοιμότητα. Όταν φέρετε ένα ξίφος, κάθε είδος αστεϊσμών και χειρονομιών απαγορεύονται.
7. Κατά την παράταξη των ασκούμενων στο dojo, μην τοποθετήστε ποτέ ο ένας ακριβώς πίσω ή εμπρός από τον άλλον. Να τοποθετήστε στα ενδιάμεσα κενά, ώστε να αποφεύγετε να κόβετε προς την κατεύθυνση που βρίσκεται άλλος.
8. Σιγουρευτείτε ότι υπάρχει αρκετή απόσταση γύρω από εσάς, ώστε να μπορείτε να εξασκείστε ανεμπόδιστοι. Για κάθε kata υπάρχουν διαφορετικές αποστάσεις ασφαλείας. Έχετε πλήρη αντίληψη του χώρου και των ατόμων που κινούνται γύρω σας. Όταν εξασκείται μεγάλος αριθμός μελών σε περιορισμένο χώρο, πρέπει να γίνεται διαχωρισμός σε μικρότερες ομάδες οι οποίες θα εναλλάσσονται κατά την εξάσκηση.
9. Μην κόβετε πολύ κοντά σε άλλα άτομα. Προκαλείτε αίσθημα ανασφάλειας στους γύρω σας και διακόπτετε την συγκέντρωσή τους. Επιδείξεις δεξιοτεχνίας χωρίς να τηρούνται οι αποστάσεις ασφαλείας δεν συνάδουν με το πνεύμα και τη διδασκαλία του Iaido.
10. Όταν κινείστε στο dojo, κάνετε σαφή την πρόθεσή σας και σιγουρευτείτε δεν θα παρεμποδίσετε την άσκηση άλλου μέλους. Μην στέκεστε αθέατοι και σε κοντινή απόσταση από άλλο μέλος.
11. Οι εκπαιδευτές μπορούν να ελέγχουν την καταλληλότητα των ξιφών των μελών.
12. Κάθε μέλος προκειμένου να χρησιμοποιεί shinken για την εξάσκησή του, πρέπει να έχει ενημερώσει και να έχει λάβει άδεια από τον εκπαιδευτή του.
13. Δείχνετε σεβασμό και ακολουθείτε την εθιμοτυπία. Δεν είναι μόνο ένδειξη καλής συμπεριφοράς, είναι και σημαντικός κανόνας ασφάλειας.
14. Κατά τη μεταφορά ενός ξίφους, να είστε διακριτικοί. Χρησιμοποιείτε την κατάλληλη θήκη-τσάντα για ξίφη. Πάντα φέρετε την σχετική άδεια - βιβλιάριο της ομοσπονδίας που υποδηλώνει ότι είστε ενεργό μέλος της.
Ακολουθεί ανάλυση των παραπάνω:
1. !!! ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ !!! Καμία πρόταση ή λέξη δεν αρκεί για να τονίσει τη σπουδαιότητα αυτού του κανόνα. Κάθε ασκούμενος πρέπει να εισέρχεται και να εξέρχεται από το dojo με αυτόν τον κανόνα στο μυαλό του. Κάθε dojo πρέπει να διαθέτει πλήρες φαρμακείο για την άμεση αντιμετώπιση μικρών τραυματισμών, καθώς επίσης πρόσβαση σε τηλέφωνο ώστε να είναι δυνατή η κλήση του ΕΚΑΒ (166) σε περίπτωση σοβαρού τραυματισμού. Αν ασκείστε με shinken πρέπει πάντα να υπάρχει δεύτερο άτομο στο dojo, για να σας βοηθήσει σε περίπτωση ατυχήματος. Είναι σημαντικό να μπορείτε να προσφέρετε τις πρώτες βοήθειες.
2. Bokuto, Iaito και Shinken είναι όλα επικίνδυνα και πρέπει να αντιμετωπίζονται με ιδιαίτερη προσοχή. Μην επιδεικνύετε ποτέ ένα ξίφος σε άτομα που δεν ασχολούνται με το Iaido. Στις περισσότερες περιπτώσεις θα προκαλέσετε την περιέργειά τους με αποτέλεσμα να θελήσουν να το δοκιμάσουν, με αποτέλεσμα να θέσουν σε κίνδυνο τον εαυτό τους και τους γύρω τους και με πιθανότητα να προκαλέσουν ζημιά και στο ίδιο το ξίφος σας. Χρησιμοποιήστε κοινή λογική. Τα ξίφη δεν είναι παιχνίδια και δεν πρέπει να βρίσκονται κοντά σε παιδιά ή σε άτομα που μπορεί να τα χρησιμοποιούσουν με λάθος τρόπο. Ακόμη και ένα bokuto μπορεί να τραυματίσει εφόσον χρησιμοποιηθεί σαν ρόπαλο. Υπενθυμίζουμε ότι παρόλο που τα iaito και τα bokuto δεν κόβουν, έχουν αιχμηρή άκρη και μπορούν να προκαλέσουν τραυματισμό (π.χ, στη κίνηση του ο-Chiburi και του noto, υπάρχει κίνδυνος τραυματισμού εφόσον κάποιος βρίσκεται σε κοντινή απόσταση και εκτός οπτικού πεδίου).
3. Φροντίστε να φτάνετε εγκαίρως στο dojo, έτσι ώστε να υπάρχει αρκετός χρόνος να προετοιμαστείτε πριν την εξάσκησή σας. Εάν φθάσετε καθυστερημένα για το μάθημα, μην παραλείψετε τη διανοητική προετοιμασία, την προθέρμανση του σώματος και την επιθεώρηση του σπαθιού σας. Καθαρίστε το μυαλό σας από τα προβλήματα της καθημερινότητας και οτιδήποτε σας απασχολεί την σκέψη και αφοσιωθείτε με συγκέντρωση στην εξάσκησή σας. Εάν είστε άρρωστοι, εάν έχετε κάποιο τραυματισμό, εάν έχετε υπερβεί την επιτρεπόμενη ποσότητα κατανάλωσης οινοπνεύματος ή φαγητού, εάν παίρνετε φάρμακα ή παρακολουθείτε θεραπευτική αγωγή, όλα αυτά αποτελούν αιτίες μείωσης των αντανακλαστικών και της κρίσης και μπορεί να οδηγήσουν σε ατύχημα. Σε κάθε περίπτωση και πριν ξεκινήσετε, ελέγξτε ότι βρίσκεστε στην σωστή διανοητική, ψυχολογική και φυσική κατάσταση για να εξασκηθείτε με ασφάλεια, ιδιαίτερα αν χρησιμοποιείτε shinken.
4. Φροντίζετε ώστε το σπαθί σας να βρίσκεται πάντα σε άριστη κατάσταση και να το ελέγχετε τακτικά (πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από την εξάσκηση). Επιθεωρείτε την λεπίδα για πιθανές ρωγμές και σημάδια κόπωσης του μέταλλου (για το bokuto επιθεωρείτε για πιθανές ρωγμές ή σκλήθρες). Επιβεβαιώστε ότι ο/οι πείρος/οι ασφαλείας (mekugi) βρίσκονται σταθερά στη θέση τους. Εάν μπορείτε να κινήσετε κάποιον από τους πείρους με τα δάχτυλά σας, σημαίνει ότι είναι πολύ χαλαρός και πρέπει αμέσως να διακόψετε την εξάσκηση έως ότου αποκαταστήσετε την καλή κατάσταση του εξοπλισμού σας. Ελέγξτε ότι η λαβή (tsuka) είναι σε καλή κατάσταση και ότι δεν έχει κάποια ρωγμή και ότι το δέσιμό της (tsuka ito) δεν έχει χαλαρώσει. Ελέγξτε τη saya για πιθανές ρωγμές ή οποιαδήποτε ζημία. Εάν παρατηρήσετε οποιοδήποτε πρόβλημα, διακόψτε αμέσως την εξάσκηση και απευθυνθείτε στον εκπαιδευτή σας. Εκείνος θα αξιολογήσει το μέγεθος της ζημιάς και θα σας καθοδηγήσει σε οποιαδήποτε επισκευή χρειαστεί. Μην προσπαθήστε να αποκαταστήσετε τη ζημιά μόνοι σας, εφόσον δεν γνωρίζετε τον σωστό τρόπο.
5. Όταν φέρετε ένα ξίφος στη ζώνη, κινείστε, κάθεστε, σηκώνεστε, έχετε πάντα το αριστερό χέρι στη saya και ασφαλίζετε το ξίφος τοποθετώντας τον αντίχειρά σας στην tsuba. Έχουν συμβεί ατυχήματα προσπαθώντας να πιάσουμε ένα shinken που έχει γλιστρήσει από τη saya.
6. Συγκεντρωθείτε στην εξάσκησή σας και διατηρήστε ήρεμο το πνεύμα σας. Να είστε διαρκώς σε επαγρύπνηση και ετοιμότητα. Αυτό αποτελεί βασικό στοιχείο της άσκησης στο Iaido. Όταν φέρετε ένα ξίφος, κάθε είδος αστεϊσμών και χειρονομιών απαγορεύονται. Επίσης απαγορεύεται κάθε μορφή παράτολμης επίδειξης, που δεν αποτελεί μέρος της εξάσκησης.
7. Κατά την παράταξη των ασκούμενων στο dojo, μην τοποθετήστε ποτέ ο ένας ακριβώς πίσω ή εμπρός από τον άλλον. Πρέπει να τοποθετήστε στα ενδιάμεσα κενά, έτσι ώστε να μην χρειαστεί να κόψετε προς το μέρος που βρίσκεται άλλος ασκούμενος.
8. Πριν αρχίσετε την εξάσκησή σας, σιγουρευτείτε ότι υπάρχει αρκετή απόσταση γύρω σας, έτσι ώστε κανένα άτομο ή αντικείμενο να μην παρεμβάλλεται κατά την εκτέλεση μιας άσκησης ή ενός kata. Να θυμάστε την αρχική σας θέση και πάντα να επιστρέφετε σε αυτή μετά την ολοκλήρωση κάθε άσκησης. Συγκεντρωθείτε στην εξάσκησή σας, αλλά πάντα να γνωρίζετε που βρίσκονται οι συνασκούμενοι γύρω από εσάς. Να έχετε πάντα επίγνωση της θέσης σας σε σχέση με τα διάφορα σταθερά αντικείμενα στο dojo (τοίχοι, κολώνες, χαμηλά δοκάρια κ.λπ.). Όταν βρίσκονται πολλά μέλη σε περιορισμένο χώρο, η εξάσκηση όλων μαζί ταυτόχρονα εγκυμονεί κινδύνους. Ο εκπαιδευτής οφείλει να μοιράσει τα μέλη σε μικρότερες ομάδες ώστε να εξασκούνται εναλλάξ, εξασφαλίζοντας πάντα ότι υπάρχει αρκετή απόσταση μεταξύ των μελών.
9. Μην εκτελείτε κινήσεις με το σπαθί σας να περνάει πολύ κοντά από άλλα άτομα ή σπαθιά. Μπορεί εσείς να νιώθετε ότι έχετε απόλυτο έλεγχο, την ίδια στιγμή όμως δημιουργείτε αίσθημα ανασφάλειας στους γύρω σας και διακόπτετε την συγκέντρωσή τους. Εσείς που κόβετε πρέπει να εξασφαλίζετε ότι υπάρχει αρκετή απόσταση από τους γύρω σας και ότι δεν τους εκθέτετε σε κίνδυνο. Οι γύρω σας δεν οφείλουν να γνωρίζουν προς τα που εσείς θα κινηθείτε. Οι επιδείξεις δεξιοτεχνίας πολύ κοντά σε άλλα άτομα δεν συνάδουν με το πνεύμα και την διδασκαλία του Iaido.
10. Μέσα στο dojo μην στέκεστε ούτε να περνάτε πίσω από κάποιον άλλον σε κοντινή απόσταση, ή σε «τυφλά» σημεία, εκεί που μπορεί να μην γίνετε αντιληπτοί. Οποιαδήποτε ξαφνική κίνηση ή ξιφούλκηση από κάποιον που δεν σας έχει δει, μπορεί να οδηγήσει σε μια δυσάρεστη έκπληξη και για τους δυο σας. Πάντα όταν θέλετε να κινηθείτε στο dojo να κάνετε σαφή την πρόθεσή σας στους γύρω και να σιγουρεύεστε ότι η κίνησή σας δεν θα εμποδίσει κάποιον που εκείνη την ώρα εκτελεί κάποια άσκηση.
11. Όλα τα μέλη που φέρνουν οποιοδήποτε είδος σπαθιού (bokuto, iaito, shinken) για πρώτη φορά στο dojo, είναι υποχρεωμένα να ενημερώσουν τον εκπαιδευτή τους και να ζητήσουν την άδειά του πριν το χρησιμοποιήσουν. Οι εκπαιδευτές, πέραν της πρώτης φοράς, επιθεωρούν όλα τα σπαθιά σε περιοδική βάση και βεβαιώνονται ότι παραμένουν κατάλληλα για την ασφαλή εξάσκηση στο iaido.
12. Εάν ένα μέλος επιθυμεί να εξασκείται με shinken, είναι υποχρεωμένο να ζητήσει την άδεια του εκπαιδευτή του. Ο εκπαιδευτής αποφασίζει εάν ένα μέλος είναι κατάλληλο για να χρησιμοποιεί shinken κατά την εξάσκησή του. Η Τεχνική Επιτροπή προτρέπει τους εκπαιδευτές να αποθαρρύνουν την εξάσκηση με shinken σε βαθμίδες κάτω των 3 dan. Ο κίνδυνος ατυχήματος λόγω έλλειψης εμπειρίας είναι μεγάλος.
13. Όταν ένα μέλος εισέρχεται στο dojo μετά την έναρξη της εξάσκησης, περιμένει στην είσοδο (κατά προτίμηση σε θέση seiza), έως ότου γίνει αντιληπτό από το εκπαιδευτή. Αυτός στη συνέχεια θα πρέπει να περιμένει έως ότου έχουν ολοκληρώσει όλοι την άσκησή τους και έχουν σταματήσει να κινούνται και μετά να εγκρίνει την είσοδο στο αργοπορημένο μέλος. Εάν πρέπει ένα μέλος να εγκαταλείψει την εξάσκηση πριν την προκαθορισμένη ώρα, πρέπει να βρει την κατάλληλη στιγμή για να ρωτήσει τον εκπαιδευτή για την σχετική άδεια αποχώρησης. Ο εκπαιδευτής ακολουθεί την ίδια διαδικασία που αναφέρθηκε πιο πριν. Αν κάποιο μέλος τραυματιστεί ή νιώσει αδιαθεσία, πρέπει αμέσως να διακόψει και να ενημερώσει τον εκπαιδευτή του. Σε αυτή την περίπτωση μην εγκαταλείπετε τον χώρο χωρίς να ενημερώσετε τον εκπαιδευτή. Οι εκπαιδευτές, κυρίως στα σεμινάρια πολλών ατόμων, πρέπει κατά την έναρξη να μετρούν τους ασκούμενους και περιοδικά να ελέγχουν τον αριθμό των μελών που ασκούνται ανά πάσα στιγμή. Σε περίπτωση που αντιληφθούν ότι κάποιος λείπει, πρέπει να σπεύσουν να βεβαιωθούν αν η απουσία του μέλους οφείλεται σε τραυματισμό ή αδιαθεσία. Υπάρχει το ενδεχόμενο κάποιος να βρίσκεται στους χώρους των αποδυτηρίων και να χρειάζεται βοήθεια. Να σέβεστε τον χώρο, τις διαδικασίες, τους εκπαιδευτές και συνασκουμένους σας. Ακολουθείτε την εθιμοτυπία. Δεν αποτελεί απλώς δείγμα καλής συμπεριφοράς, είναι και σημαντικός παράγοντας ασφάλειας.
14. Κατά τη μεταφορά ενός σπαθιού, να είστε διακριτικοί. Πρέπει πάντα να μεταφέρεται μέσα σε κατάλληλη θήκη-τσάντα. Πάντα να έχετε την άδεια - βιβλιάριο που υποδηλώνει ότι είστε ενεργό μέλος της ΕΟΚΙΝ, στη θήκη με το σπαθί σας. Να είστε έτοιμοι να παρουσιάσετε όλα τα στοιχεία σας στις αρμόδιες αρχές, εφόσον χρειαστεί σε κάποιο ελέγχο. Διακινούμενοι με το αυτοκίνητο είναι προτιμότερο να τοποθετείτε το σπαθί στον χώρο αποσκευών, αλλά μην χρησιμοποιείτε τον χώρο αποσκευών του αυτοκινήτου σας για μόνιμη αποθήκευση. Οι ακραίες θερμοκρασίες θα βλάψουν τόσο τα ξύλινα όσο και τα μεταλλικά του μέρη. Εάν διακινείστε στο εξωτερικό, ενημερωθείτε εκ των προτέρων για τους νόμους και τους κανονισμούς σχετικά με τη μεταφορά iaito ή shinken, κυρίως τις διαδικασίες στα τελωνεία, προκειμένου να μην έχετε ανεπιθύμητες εκπλήξεις.
